مروری کلی بر تحولات مرزهای سیاسی ایرانشهر ساسانی تا آستانه هجوم اعراب

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای باستان شناسی

2 دانشجوی دکترای باستان شناسی دوران تاریخی، دانشگاه تربیت مدرس

چکیده


ساسانیان در اوایل سده سوم میلادی توانستند با غلبه بر پارتیان بر بخش قابل ملاحظهای از غرب آسیا تسلط یافته و بیش از چهار سده حکمرانی خود بر این مناطق را حفظ نمایند. گستره سیاسی این شاهنشاهی همواره به دلایل گوناگونی مانند یورش همسایگان و یا ایده های جهانگشایی شاهان ساسانی در تغییر بوده که گاهی این تغییرات به صورت چشمگیری بر ابعاد سرزمین تحت فرمانروایی آنها تأثیر گذاشته است. در این پژوهش سعی گردیده تا با استناد به منابع مکتوب تاریخی و شواهد باستان شناختی، تغییر و تحولات مرزهای دوره ساسانی مورد مطالعه قرار گرفته تا در نهایت بتوان تصویری مشخص را از جغرافیای مرزهای سیاسی ایران ساسانی طی سده های سوم تا هفتم میلادی ارائه نمود. نتایج حاصل شده از این نوشتار علاوه بر مشخص نمودن جغرافیای مرزهای سیاسی ایران در دوره ساسانی کیفیت و نحوه کنترل نواحی مرزی توسط ساسانیان را نیز در مناطقی مانند کرانه های جنوبی خلیج فارس و قفقاز مشخص می سازد. این پژوهش از این منظر می تواند مورد اهمیت باشد که به صورت کامل وقایع تأثیرگذار بر مرزهای سیاسی دوره ساسانی را با استفاده از سنجش و تطبیق منابع مکتوب تاریخی و شواهد باستان شناختی موردمطالعه قرار داده است.

کلیدواژه‌ها